نقش زنان مبارز و آزادیخواه ایران در جنبش « آزادی ، زن ، زندگی »
به مناسبت دومین سالگرد جنبش
فرشید یاسائی
پیشگفتار : جنبش "زن، زندگی، آزادی" یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین جنبشهای اجتماعی در تاریخ معاصر ایران است که به واسطه عمق و گستردگی آن، نه تنها در داخل ایران بلکه در سطح بینالمللی نیز بازتاب گستردهای یافته است. این جنبش، در پاسخ به صد ها سال تبعیض جنسیتی، محدودیتهای حقوقی و اجتماعی و همچنین سرکوبهای گسترده زنان در ایران شکل گرفته است و در بستر یک ساختار اجتماعی و سیاسی که به طور سیستماتیک حقوق و آزادیهای زنان را نادیده گرفته، رشد کرده است.
جنبش " زن ، زندگی ، آزادی" را میتوان به عنوان نمادی از مقاومت و مبارزه زنان ایرانی در برابر تبعیض و بیعدالتیها دانست. زنان ایرانی در طول چند دهه اخیر، با چالشهای متعددی مواجه بودهاند، از جمله محدودیتهای قانونی در عرصههای مختلف زندگی، از جمله حقوق خانوادگی، شغلی، اجتماعی و حتی پوشش. این جنبش به نوعی واکنشی است به این سرکوبها و تلاشی برای بازپسگیری حقوق اساسی آنان که در بسیاری از کشورهای جهان به عنوان حقوق پایهای انسانها به رسمیت شناخته میشود.
شعار " زن، زندگی ، آزادی" که به یکی از شعارهای محوری این جنبش تبدیل شده است، بیانگر خواست اساسی زنان برای داشتن یک زندگی آزادانه و بدون محدودیتهای تحمیلی است. این شعار به مرور زمان به یک نماد جهانی برای مقاومت در برابر ظلم و نابرابری تبدیل شده است. در ایران، این شعار به ویژه پس از قتل مهسا امینی در شهریور ۱۴۰۱ به دست نیروهای گشت ارشاد، تبدیل به فریادی جمعی برای درخواست حقوق برابر و رفع سرکوب شد.
جنبش " زن، زندگی، آزادی" نه تنها به مسائل جنسیتی و حقوق زنان میپردازد، بلکه به طور کلیتر به موضوعات عدالت اجتماعی، حقوق بشر و دموکراسی نیز توجه دارد. این جنبش نشان دهنده این است که مسائل زنان تنها به جنسیت محدود نمیشود، بلکه با مسائل گستردهتری مانند آزادی بیان، حقوق مدنی، و دسترسی به فرصتهای برابر پیوند خورده است.
در کنار اعتراضات و مبارزات خیابانی، این جنبش از طریق ابزارهای مختلفی همچون هنر، ادبیات، رسانههای اجتماعی و کمپینهای بینالمللی تلاش کرده است تا صدای خود را به گوش جهانیان برساند. این تلاشها، به ویژه در عرصه بینالمللی، سبب شده است تا توجه جهانی به وضعیت زنان در ایران جلب شود و حمایتهای گستردهای از سوی سازمانها و نهادهای حقوق بشری صورت گیرد.
جنبش " زن، زندگی، آزادی" نه تنها بیانگر خواستههای زنان برای زندگی بهتر است، بلکه نمایانگر خواستههای جامعهای است که از محدودیتها و سرکوبهای گسترده رنج میبرد و در تلاش برای دستیابی به آزادیهای اساسی و حقوق برابر است. این جنبش یک فراخوان برای تغییر و تحول عمیق در ساختارهای اجتماعی و سیاسی ایران است و نشاندهنده امید به آیندهای است که در آن همه افراد، صرف نظر از جنسیت، قومیت، مذهب یا دیگر تفاوتها، از حقوق و آزادیهای برابر برخوردار باشند.
در نهایت، جنبش " زن، زندگی، آزادی" را میتوان به عنوان بخشی از تاریخ مبارزات اجتماعی در ایران و نمادی از پایداری و مقاومت زنان در برابر بیعدالتیهای تاریخی در نظر گرفت. این جنبش، با تأکید بر اهمیت نقش زنان در جامعه و تأثیرگذاری آنها بر آینده کشور، چشماندازی روشن از یک ایران آزاد و برابر را به تصویر میکشد.
*******
آغاز : جنبش " زن ، زندگی ، آزادی" در ایران، به ویژه پس از مرگ مهسا امینی در سال 2022، یکی از برجسته ترین و گسترده ترین جنبشهای اعتراضی در تاریخ معاصر ایران است. زنان مبارز و آزادیخواه در این جنبش نقش حیاتی و برجستهای ایفا کردهاند. نقش این زنان را میتوان در چندین بعد بررسی کرد:
زنان در خط مقدم اعتراضات حضور داشتند و به عنوان رهبران و سازمان دهندگان اصلی این جنبش عمل کردند. آنها با شجاعت و تصمیمگیریهای قاطع، مسیر اعتراضات را هدایت کردند. زنان مبارز با وجود سرکوب شدید و برخوردهای خشونتآمیز نیروهای امنیتی، به مقاومت خود ادامه دادند. حضور فعال و بی وقفه آنها در خیابانها نشان دهنده اعتقاد به آزادی و شجاعت آنان است. با بهرهگیری از شبکههای اجتماعی و رسانههای بینالمللی، زنان ایرانی توانستند صدای خود را به گوش جهانیان برسانند. آنها با اشتراک گذاشتن تجربیات و داستانهای خود ، آگاهی عمومی را درباره وضعیت حقوق زنان در ایران افزایش دادند. زنان مبارز نه تنها به دنبال حقوق خود بودند، بلکه برای حقوق تمامی اقشار جامعه مبارزه کردند. این همبستگی اجتماعی و حمایت از گروههای مختلف، از جمله اقلیتهای قومی و دینی، نشان دهنده وحدت و همدلی در این جنبش است.
زنان با استفاده از هنر، ادبیات، موسیقی و سایر اشکال بیان فرهنگی، پیامهای جنبش را به تصویر کشیدند. این اقدامات فرهنگی و هنری نه تنها به گسترش پیام جنبش کمک کرد بلکه به ایجاد حس هویت و همبستگی میان معترضان نیز یاری رساند. زنان مبارز ایران توانستند تغییراتی در سیاستهای دولت های اروپائی نسبت به ایران ایجاد کنند و توجه جهانیان را به مسائل حقوق بشر در ایران جلب کنند. در مجموع: زنان مبارز و آزادیخواه در جنبش " زن، زندگی، آزادی" با شجاعت، خلاقیت و همبستگی خود نقش اساسی در پیشبرد اهداف این جنبش داشتهاند و همچنان به عنوان نیروی محرکهای قدرتمند برای تغییرات اجتماعی و سیاسی در ایران عمل میکنند.
جنبش توانسته است نگرشهای اجتماعی را نیز نسبت به حقوق زنان و نقش آنها در جامعه را تغییر دهد. بسیاری از مردان و زنان دیگر نیز به اهمیت برابری حقوقی پی برده و در این راه کوشا هستند! مشارکت فعال زنان در جنبشهای اعتراضی باعث افزایش آگاهی آنان از حقوق خود و همچنین افزایش اعتماد به نفس در برخورد با نابرابریها شده است. جنبش زنان باعث افزایش همبستگی و همکاری میان زنان و همچنین بین زنان و دیگر گروههای اجتماعی معترض شده است. این همبستگی میتواند به سازماندهی بهتر و کارآمدتر برای اعتراضات آینده کمک کند.
جنبش زنان ایرانی توانسته است توجه رسانهها، سازمانهای حقوق بشری و دولتهای خارجی را به وضعیت حقوق بشر در ایران جلب کند. این توجه بینالمللی میتواند به فشار بیشتر بر حکومت ایران برای اصلاحات منجر شود. جنبش زنان ایرانی به عنوان الگویی برای دیگر جنبشهای حقوق زنان در سایر کشورها ؛ عمل کرد. شجاعت و پایداری زنان ایرانی الهامبخش زنان در کشورهای دیگر برای مبارزه با نابرابریها و ظلمهای مشابه شد. زنان توانسته اند فشارهای دیپلماتیک و اقتصادی بر حکومت ایران افزایش یابد. کشورهای مختلف از جمله اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا تحریمهای جدیدی را علیه ایران به دلیل نقض حقوق بشر اعمال کردهاند.
این جنبش علیه حکومت دیکتاتوری اسلامی ایران ، تأثیرات گستردهای در داخل ایران و همچنین در سطح جهانی داشته است. این جنبش با تغییر نگرشها، افزایش آگاهی و اعتماد به نفس و افزایش همبستگی داخلی، توانسته است در مسیر حقوق زنان و آزادیهای اجتماعی تاثیرگذار باشد. در سطح جهانی، جنبش زنان ایرانی نه تنها توانسته است توجه بینالمللی را بخود جلب کند ، بلکه نویدبخش تغییرات مثبت و مستمر در آینده نیز شده است.
در این نوشته بیجا نخواهد بود در مورد " حجاب اجباری " در ایران و مقاومت سرسختانه حکومت دیکتاتوری اسلامی با " پوشش اختیاری " مطلبی را عنوان کرد! مبارزه زنان ایرانی علیه حجاب اجباری یکی از مهم ترین و نمادین ترین جنبشهای حقوق بشری در ایران است که تاثیرات گستردهای در داخل و خارج از کشور داشته است. این مبارزه را میتوان از جوانب مختلف بررسی کرد:
مخالفت با حجاب اجباری از همان سالهای اولیه پس از انقلاب ۱۳۵۷ آغاز شد، هنگامی که حکومت جدید قوانین اجباری حجاب را به اجرا گذاشت. زنان در آن زمان با اعتراضات گسترده خیابانی و حضور در تجمعات مخالفت خود را نشان دادند. دهههای ۸۰ و ۹۰ میلادی با گذشت زمان، این اعتراضات به شکلهای مختلف ادامه یافت. زنان با تغییراتی در نوع پوشش، مانند استفاده از مانتوهای کوتاهتر و روسریهای رنگی، مخالفت خود را با قوانین اجباری نشان دادند.
در دسامبر ۲۰۱۷ با حرکتی نمادین ، دختر جوانی به نام ویدا موحد در خیابان انقلاب تهران، حجاب خود را از سر برداشت و بر روی یک سکو ایستاد. این حرکت به سرعت به یک نماد اعتراض علیه حجاب اجباری تبدیل شد و صدها زن دیگر در سراسر ایران به این حرکت پیوستند.
زنان با حضور در خیابانها و برداشتن حجاب خود به صورت علنی، مخالفت خود را با قوانین حجاب اجباری نشان دادند. با استفاده از شبکههای اجتماعی، زنان تجربیات و تصاویر خود را به اشتراک میگذارند و توجه جهانیان را به این مسئله جلب میکنند. این روش نه تنها به افزایش آگاهی عمومی کمک کرده، بلکه به همبستگی بینالمللی نیز منجر شده است. فعالیتهای قانونی و حقوقی: برخی از زنان با استفاده از راههای قانونی و حقوقی، تلاش کردهاند تا قوانین مربوط به " حجاب اجباری " را به چالش بکشند ومنتظر تغییراتی در افکار مسئولین حکومتی میباشند.
حکومت ایران با برخورد شدید و دستگیری زنان معترض، تلاش کرده است این جنبش را سرکوب کند. بسیاری از زنان بازداشت، محاکمه و به زندان محکوم شدهاند. با وجود سرکوبها، مبارزه زنان ایرانی علیه حجاب اجباری توانسته است آگاهی عمومی را نسبت به حقوق زنان افزایش دهد و همبستگی بیشتری بین زنان ایجاد کند. این جنبش توانسته است توجه سازمانهای حقوق بشری، رسانهها و افکار عمومی جهانی را به خود جلب کند. بسیاری از دولتها و سازمانهای بینالمللی از حقوق زنان ایرانی حمایت کردهاند.
مبارزه زنان ایرانی علیه حجاب اجباری نشاندهنده تلاشهای مستمر و شجاعانه زنان برای دستیابی به حقوق انسانی و آزادیهای شخصی است. این تلاشها نمادی از مقاومت و پایداری در برابر قوانین ناعادلانه و تبعیضآمیز است و نویدبخش تغییرات مثبت و مستمر در آینده میباشد! شجاعت و پایداری زنان ایرانی در برابر سرکوب و فشارهای حکومتی الهامبخش بسیاری از زنان در کشورهای دیگر بوده است.
زنان ایرانی به عنوان الگوی مقاومت در برابر قوانین و مقررات تبعیضآمیز عمل کردهاند. مبارزات زنان ایرانی علیه حجاب اجباری و دیگر نابرابریها، نمونهای بارز از مقاومت مدنی و اعتراضات مسالمتآمیز است که میتواند الگوی مهمی برای دیگر جنبشهای زنان در جهان باشد. این جنبش باعث افزایش آگاهی جهانیان نسبت به وضعیت حقوق بشر و حقوق زنان در ایران شده است...!
زنان ایرانی با مشارکت در کمپینها و جنبشهای بینالمللی و تبادل تجربیات، همبستگی بیشتری با دیگر زنان مبارز در جهان ایجاد کردهاند. این همبستگی به تقویت جنبش جهانی زنان کمک کرده است. مبارزات زنان ایرانی توانسته است حمایتهای گستردهای از سوی نهادها، سازمانها و فعالان حقوق بشر در سراسر جهان جلب کند.... مسئله حقوق زنان در ایران به یکی از موضوعات مهم در روابط بینالمللی تبدیل شده است. کشورها و سازمانهای بینالمللی با توجه به وضعیت حقوق بشر و حقوق زنان در ایران، سیاستها و روابط خود را تنظیم میکنند.
نقش بی مانند زنان ایرانی در مبارزات خود برای استیفای حقوق و آزادیها ، تاثیرات گسترده و عمیقی بر جنبش جهانی زنان داشته است. آنها با شجاعت ، پایداری و استفاده از روشهای نوین اعتراض، الهامبخش بسیاری از زنان در سراسر جهان بودهاند. این تاثیرات نه تنها به افزایش آگاهی جهانی نسبت به مسائل حقوق زنان در ایران منجر شده است، بلکه همبستگی و حمایت بینالمللی را نیز تقویت کرده و به فشار بیشتر بر حکومتها برای رعایت حقوق بشر انجامیده است. مبارزات زنان ایرانی همچنان به عنوان یکی از نمادهای مهم مقاومت و تلاش برای برابری حقوقی با مردان در جهان محسوب میشود.پائیز 2024. پایان
